İstanbuldaki Belediye Kreşleri Neden Tartışılıyor?

Milli Eğitim Bakanlığı’nın belediyelere gönderdiği “kreş adı altında açılan yerlerin” uyarılması ve yenisinin açılmaması ile ilgili resmi yazı AKP ile CHP yöneticileri arasında sert atışmalara neden oldu.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel kararın uygulanmayacağını duyurdu.

Bakanlık ise yazışmanın kreşler değil, anaokulu seviyesi eğitim veren yerlerle ilgili olduğunu savunuyor.

Tartışmanın temelindeki kreş ve anaokulu ifadeleri farklı okul öncesi eğitim kurumlarını tanımlamak için kullanılıyor.


Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı kreşler 0-2 yaş grubu çocuklara hizmet veriyor. Anaokulları ise Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı ve 36-68 aylık çocuklara eğitim hizmeti veriyor.

Resmi yazıda ne yer alıyor?
Milli Eğitim Bakanlığı’nın belediyelere gönderdiği söylenen yazı, “kreş adı altında açılan yerler olduğunun tespit edildiği” ifadesi ile başlıyor.

Bakanlık bu kreşlerde, “okul öncesi eğitim kurumlarının programında yer alan etkinliklerin ve eğitim öğretim faaliyetlerinin yapıldığının tespit edildiğini” savunuyor.

Yazıda belediyelerin okul öncesi eğitim kurumu açılmasını yasaklayan bir Anayasa Mahkemesi kararı olduğu da hatırlatılıyor.

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, CHP yöneticilerinin tepkisi sonrası A Haber yayınında “Belediyelere gönderdiğimiz yazı kreşlerle alakalı değildir, kreşle alakalı olamaz” dedi.

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, 23 Nisan kutlamalarında.
CHP’li yöneticileri alenen yalan söylemekle de suçlayan Bakan Tekin şöyle konuştu:

“Kreşler bizim bakanlığımızın yetki ve sorumluluğumuzun alanı dışındadır. Bizim herhangi bir belediyeye kreşi kapatın ya da şu kritere göre açın gibi bir şey söyleme durumumuz yoktur. Toplumu manipüle etmek için söylüyorlar, yalan söylüyorlar.”

Tekin, söz konusu Anayasa Mahkemesi kararının CHP’nin 2007 yılındaki başvurusuna dayandığını da ifade etti.

İstanbul’da kaç belediye kreşi var?
CHP, 2019’da yerel seçimde kazandığı İstanbul’da her mahalleye bir kreş açmayı vadetmişti.

Bu amaçla İstanbul Çocuk Etkinlik Merkezleri (ÇEM) adı altında tesisler açıldı.

İBB’nin sitesinde bu merkezlerde 3-6 yaş aralığındaki çocuklara, “öğretmen, aile ve mahalle ilişkilerinin güçlendirildiği bir eğitim hizmeti sunulduğu” ifade ediliyor.

İstanbul Belediyesi’nin konuyla ilgili son duyurusunda bu şekilde 103 merkez olduğu, ulaşılmak istenen hedefin 160 olduğu ifade ediliyor.

Belediyeye göre 10 bine yakın çocuk bu merkezlere devam ediyor.

Belediyenin resmi duyurularında ÇEM’lerden kreş olarak bahsediliyor.

Türkiye genelinde, farklı partilerin yönettiği il ve ilçelerde belediye kreşleri ya da bu yönde projeler var.

CHP ne yanıt veriyor?
CHP Genel Başkanı Özgür Özel İstanbul’da bir program sırasında kreşlerin kapatılmak istendiğini savundu.

Özel, “Seçimi kaybettiler, önerdiklerini geçmişte yapmış, şimdi de çatır çatır yapanların açtığı kreşleri ‘kapatalım’ diyorlar. Bu millet bu kötülüğün altında kalmaz. Bu kötülüğü yanınıza bırakmaz” diye konuştu.

Özel, Türkiye genelinde CHP’li belediyelerin şimdiye kadar 650 kreş açtığını, Ocak’a kadar bu sayının 1000’e çıkmasını hedeflediklerini söyledi.

CHP liderinin ardından İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu da ilk açıklamasında “Hadi gel de kapat. Siz bu yazınızı alın, çöpe atın” ifadelerini kullandı.

İmamoğlu, Bakan Tekin’in canlı yayındaki açıklamalarına da X hesabından yanıt verdi ve resmi yazıdaki ifadeleri öne çıkardığı bir paylaşım yaptı:

“Milli Eğitim Bakanı, ‘Gönderdiğimiz yazı kreşle alakalı değil anaokulu ile alakalı’ demiş. İşte resmi yazı burada.

“İlk satırdan itibaren belediyelerin kreşlerini dile getiriyor. Resmi yazıya kreş yazıp, sonra ‘Ben kreş demedim anaokulu dedim’ demek bu akla yakışır. Ayrıca son satırdaki ‘mezkur hüküm’ ifadesi de kreşleri kapatmaya kadar gidecek bir ifadedir.”

İBB son yıllarda onlarca kreş açtı.
Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi’nden (DMM) de konuya ilişkin açıklama geldi.

DMM, bahsi geçen resmi yazıyla belediyelere bağlı okul öncesi eğitim kurumlarının kapatılmasının değil, “kuruluş amacı ve yönetmeliğine uygun faaliyetlerde bulunmasının” hedeflendiğini vurguladı.

‘Belediyeler açığı kapatmaya çalışıyor’
BBC Türkçe’ye konuşan Eğitim Reformu Girişimi (ERG) Politika Analisti Kayıhan Kesbiç, devlet tarafından sunulan anaokulu ve anasınıfı hizmetlerinin 3-6 yaş aralığında yoğunlaştığını, bundan küçük yaş grupları için yeterli hizmet olmadığını vurguladı.

Kesbiç, “Belediyeler kreş ve gündüz bakım evleriyle bu açığı kapatmayı hedefliyor” diye konuştu ve ekledi:

“Okul öncesi eğitimden bahsederken zorunlu olmayan bir süreçten bahsediyoruz, buna devlet kurumları dahil. Bu da sosyoekonomik eşitsizliklerde derinleşmeye yol açıyor.”

ERG politika analisti, çocukların kreşe gönderilememesinin kadınların istihdamdan kopuşuna ve evde kalmalarına yol açtığını da söyledi.

Kesbiç, Türkiye’de 30 binden fazla devlete bağlı, 8 binden fazla özel okul öncesi kurum olduğunu belirtti ve bunların çoğunun ücretli olduğuna dikkat çekti:

“Belediye kreşlerinde ücretsiz olanlar var ama yine de özel olanlar kadar olmasa da devlete yakın bir seviyede ücret ödenmesi gerekiyor. Bazıları tüm gün oluyor, iki ya da daha fazla öğün veriyorlar.”

Kreş ve anaokulu arasındaki fark nedir?
Tartışmanın temelindeki kreş ve anaokulu terimleri farklı okul öncesi eğitim kurumlarını tanımlamak için kullanılan terimler.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı kreşler, 0-2 yaş grubu çocuklara hizmet veriyor ve bu bakanlığa bağlı çalışıyor.

Anaokulları ise Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı.

MEB’in Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre bu kurumlar, 36-68 aylık çocuklara eğitim hizmeti veriyor.

Kayıhan Kesbiç, kreş ve gündüz bakımevlerinde çalışmak için dört yıllık fakülte mezunu olma şartı aranmadığını söylüyor ve ekliyor:

“Meslek okulu mezunu ya da uygun bir MEB sertifikası sahibi olmak yeterli. Nitelik beklentisi bir tık daha aşağıda olabiliyor.”

Kesbiç ayrıca kreş ve gündüz bakım evlerinin Aile Bakanlığı’na bağlı olmalarına karşın MEB müfredatını uyguladıklarını söylüyor.

İstanbuldaki Belediye Kreşleri Neden Tartışılıyor?